Տրոցկիզմը տեսություն է, որն իրենից ներկայացնում է բոլշևիզմի զարգացում Կարլ Մարքսի, Ֆրիդրիխ Էնգելսի, Վլադիմիր Լենինի, Լև Տրոցկու հայացքների հիման վրա և որոշ չափով ձախ ընդդիմության մի շարք այլ առաջնորդների, ինչպես նաև միջազգային ձախ ընդդիմության ներկայացուցիչների և չորրորդ Ինտերնացիոնալի հայացքների հիման վրա։ Տրոցկին ինքը հերքել է, որ ինքը այդ շարժման տեսաբան է եղել՝ իրեն համարելով հեղափոխական մարքսիզմի դասական հետևորդ Կ. Մարքսի և Ֆ. Էնգելսի և նրանց գաղափարների ամենախոշոր գործակիցը։ Ժամանակակից օրթոդոքսալ տրոցկիստներն իրենց ճանաչում են որպես «բոլշևիկ-լենինցիների» հետևորդներ, Լենինի տեսական աշխատանքները համարում են հավատարիմ և փորձություններ անցած պրակտիկա, ստալինիզմը համարում են վնասակար տարբերություն այն բանի հետ, որ Լենինը գրել է իր աշխատանքներում։
Ժամանակակից ուղղափառ տրոցկիստները կարծում են, որ պրոլետարիատի դիկտատուրայի պետությունը պետք է կառուցել հենց այնպես, ինչպես դա առաջարկել է Լենինն իր «Պետություն և հեղափոխություն» աշխատանքում։ Նրանք կարծում են, որ ստալինիզմը գործնականում չի անցել կենսունակության ստուգումը, քանի որ ստալինիզմի սկզբունքով կառուցված ԽՍՀՄ-ը դադարեցրել է իր փաստացի գոյությունը 1990-ական թվականների սկզբի հակահեղափոխության և կապիտալիզմի վերականգնման արդյունքում, Լև Տրոցկու աշխատանքների կանխատեսումներին լիովին համապատասխան, օրինակ, «Նվիրված հեղափոխություն» և «Կապիտալիզմի հոգեվարքը և չորրորդ Ինտերնացիոնալի խնդիրները»։ Նրանք նաև ԽՍՀՄ-ը համարում են դեֆորմացված աշխատանքային պետություն, քանի որ այն չի համընկնում Լենինի «Պետություն և հեղափոխություն» աշխատանքում նկարագրված պետական մոդելի հետ։ Ինչպես նաև նրանք կարծում են, որ, հակառակ պաշտոնական խորհրդային քարոզչության, ԽՍՀՄ-ում, ինչպես և աշխարհում ոչ մի տեղ, դեռևս երբեք լիարժեք սոցիալիզմ չի եղել, քանի որ այն, ինչ եղել է ԽՍՀՄ-ում, չի համընկնում սոցիալիզմի չափանիշների հետ, որոնք նկարագրված են մարքսիզմի հիմնադիրներ Կարլ Մարքսի և Ֆրիդրիխ Էնգելսի կողմից, և այն պատճառով, որ սոցիալիզմը հնարավոր չէ կառուցել առանձին վերցրած երկրում։Տրոցկիստական տեսության առանցքային կետերն են․
- Բոլշևիզմ
- Լենինիզմ
- Մարքսիզմ
- Կոմունիզմ
- Ինտերնացիոնալիզմ
- Դասակարգային պայքար
- Հակաավտորիտարիզմ
- Խոսքի ազատություն
- երկրների վրա, և աշխարհի բոլոր ժողովուրդների միասնական համաշխարհային սոցիալիստական ֆեդերացիայի ստեղծում
- ԽՍՀՄ դասական բնության վերլուծություն
- Ստալինիզմի քննադատությունը օրթոդոքս բոլշևիզմից հրաժարվելու համար
Ներկայումս գոյություն ունեն մի քանի տրոցկիստական հայեցակարգեր, որոնք տարբերվում են, մասնավորապես, ԽՍՀՄ-ում և Կուբայում բյուրոկրատիայի դերի և գործունեության գնահատման մոտեցումներով։ Տրոցկու մահից հետո տրոցկիզմի խոշոր տեսաբանների թվում էին Թեդ Գրանտը, Ալան Վուդսը, Էռնեստ Մանդելը, Թոնի Քլիֆը, Միշել Պաբլոն, Ջոզեֆ Հանսենը, Նաուել Մորենոն և Պիեռ Լամբերը։ Ոչ բոլորը, բայց նրանցից շատերը հրաժարվեցին օրթոդոքսալ տրոցկիզմից, երբ հրաժարվեցին ԽՍՀՄ-ը որպես վերածնված, այսինքն՝ դեֆորմացված, բայց աշխատանքային պետություն սահմանելուց, որը տրոցկիստներն ամբողջ աշխարհում պետք է պաշտպանեն, ինչը պնդում էր Լև Տրոցկին։
No comments:
Post a Comment