Արմավիր, գրաբար՝ Արմաւիր, գտնվում է Արմավիրի մարզային կենտրոն հանդիսացող Արմավիր քաղաքից 7/8 կմ հարավ-արևմուտք, Արարատյան դաշտում, այժմյան Արմավիրի մարզի Արմավիր, Հայկավան և Ջրաշեն, Նոր Արմավիր գյուղերի հարևանությամբ։
Խորենացու պատմագիրության հիման վրա հայագետ-պատմաբան Միքայել Չամչյանի կողմից կազմած Հայկազունիների արքայատոհմի ժամանակագրության համաձայն, Հայկազունիներից՝ Արմենակ - Արամանյակը և նրա որդի Արամայիսը, մ.թ.ա. 2-րդ հազարամյակի 21 - 20-րդ դարում Երասխաձորում հիմնեցին Արմավիր քաղաքական կենտրոնը։ Արմավիրը Ազա անունով մ.թա. 16-8-րդ դդ Դաշտային Էթիունի թագավորության Ազա երկրի կենտրոնն էր։ Մ.թ.ա. 8- 5-րդ դդ Արմավիրը ընդգրկվեց Վանի Արարատյան թագավորության կազմում։ Արա Գ - Արգիշտի Ա Հայկազունիների Արմավիր մայրաքաղաքի արևմտյան ծայրամասում հիմնադրեց իրեն անունով բերդաքաղաք - վարչական կենտրոններից մեկը՝Արգիշտիխինիլի, մ.թ.ա. 4-1-ին դդ՝ Երվանդունիների հայոց Արմավիր մայրաքաղաքը։ Մեծ Հայքի հավատքա-մշակույթային կենտրոնը։ Ք.հ. 8-րդ դ Ա նախարարական տների կենտրոն էր, 9-13-րդ դդ՝ Արմավիր քաղաք։ 13-րդ դարից՝ Ալիսո և Բլուր գյուղ-ագարակներ։ Ավերվել է 18-րդ դարում։
Խորենացու պատմագիրության հիման վրա հայագետ-պատմաբան Միքայել Չամչյանի կողմից կազմած Հայկազունիների արքայատոհմի ժամանակագրության համաձայն, Հայկազունիներից՝ Արմենակ - Արամանյակը և նրա որդի Արամայիսը, մ.թ.ա. 2-րդ հազարամյակի 21 - 20-րդ դարում Երասխաձորում հիմնեցին Արմավիր քաղաքական կենտրոնը։ Արմավիրը Ազա անունով մ.թա. 16-8-րդ դդ Դաշտային Էթիունի թագավորության Ազա երկրի կենտրոնն էր։ Մ.թ.ա. 8- 5-րդ դդ Արմավիրը ընդգրկվեց Վանի Արարատյան թագավորության կազմում։ Արա Գ - Արգիշտի Ա Հայկազունիների Արմավիր մայրաքաղաքի արևմտյան ծայրամասում հիմնադրեց իրեն անունով բերդաքաղաք - վարչական կենտրոններից մեկը՝Արգիշտիխինիլի, մ.թ.ա. 4-1-ին դդ՝ Երվանդունիների հայոց Արմավիր մայրաքաղաքը։ Մեծ Հայքի հավատքա-մշակույթային կենտրոնը։ Ք.հ. 8-րդ դ Ա նախարարական տների կենտրոն էր, 9-13-րդ դդ՝ Արմավիր քաղաք։ 13-րդ դարից՝ Ալիսո և Բլուր գյուղ-ագարակներ։ Ավերվել է 18-րդ դարում։
Արմավիրի անվանումները ըստ հայ և օտար պատմիչների
Արամայիր, Արամուրիա, Արգիշտի, Արգիշտիխիանա, Արգիշտիխինիլինի, Արգիշտիհինիլի, Արմայիր, Արմավիա, Արմավ ի-արա, Արմավիր Հին, Արմաուրիա, Արմորիա, Բլուր,«ՙԼքված մայրաքաղաք»-Բլուր, Պլուր - Բլուր/, BLUR, դամբարանավայր, բնակատեղի։ Արմավիրի տարածաշրջանից և Բլրի մերձակայքից գտնվել են բազմաթիվ սեպագիր արձանագրություններ։
Հիմնադրումը ըստ Մովսես Խորենացու
Մովսես Խորենացու «Հայոց պատմության» առաջին գրքի 10-12-րդ բաժինները պարունակում են տեղեկությունները, ըստ որի Հայկազունիների քաղաքական կենտրոնը Հարք-Տարոնից տեղափոխվում է Արարատյան դաշտ, որտեղ հիմնադրվում է Արմավիրը։ Մովսես Խորենացին Արմավիրի հիմնադրումը վերագրում է Հայկ Նահապետի թոռ Արամայիսին.
| Արամայիսն իր բնակության համար տուն է շինում գետի ափին մի բլուրի վրա և իր անունով այն կոչում է Արմավիր, իսկ գետի անունը իր թոռան՝Երաստի անունով դնում է Երասխ»։ |
Արմավիրի և Սոսյաց անտառի տեղադրությունը
Արմավիր քաղաքը և քաղաքի չորս դին փռված Սոսյաց անտառը տեղակայված էին Արարատյան դաշտի Արագածոտն գավառում, նախկինում Երասխ գետի կամ Արմավիր գետի աջ և ձախ ափերի՝ Արմավիրի Արևելյան և արևմտյան բլուրների և դրանցը հարող տարածքների վրա՝ այժմյան Արմավիրի մարզի Արմավիր, Հայկավան,Ջրաշեն և Նոր Արտագերս, Բամբակաշատ, Նոր Արտագերս, Նոր Արմավիր, Նալբանդյան, Այգեշատ, Ջանֆիդա և Ամասիա գյուղերի շրջագծում:
No comments:
Post a Comment