Հայոց լեզու․ նոյեմբեր

11.27.2019

Առաջադրանքներ

1. Լրացրո՛ւ բաց թողած տառերը։
2. Գտիր դիմավոր բայերի եղանակը, ժամանակը, ժամանակային ձևը, սեռը, կազմությունը։

Կառուցել է-սահմանական եղանակ, անցյալ, վաղակատար ներկա, պարզ

Ջարդվել էին-սահմանական եղանակ, անցյալ, վաղակատար անցյալ, ներգործական, ածանցավոր

Փախցրել էր-սահմանական եղանակ, անցյալ, վաղակատար անցյալ, չեզոք, պարզ

Սիրել էր-սահմանական եղանակ, անցյալ, վաղակատար անցյալ, ներգործական, պարզ

Ամուսնացել էր-սահմանական եղանակ, անցյալ, վաղակատար անցյալ-չեզոք, պարզ

Անվանել էր-սահմանական եղանակ, անցյալ, վաղակատար անցյալ, ներգործական, պարզ

Ուզել էր-սահմանական եղանակ, անցյալ, վաղակատար անցյալ, չեզոք, պարզ

Չտրտմի-ըղձական եղանակ, ապառնի, չեզոք, պարզ

Ելա-սահմանական, անցյալ, անցյալ կատարյալ, չեզոք, ածանցավոր

1. Գտիր անդեմ բայերը, որոշիր՝ որ դերբայն են, սեռը, կազմությունը։

Մասնակցած-հարակատար դերբայ, չեզոք, պարզ

Փակելու-ապակատար դերբայ, ներգործական, պարզ

Ելած-հարակատար դերբայ, չեզոք, ածանցավոր

Զարդարելով-անորոշ դերբայ, ներգործական, պարզ

Կահավորելով-անորոշ դերբայ, ներգործական, պարզ

Հիանալով-անորոշ դերբայ, չեզոք, ածանցավոր

Ստեղծված-հարակատար դերբայ, կրավորական, ածանցավոր

1. Գտիր 4 հատուկ գոյական, որոշիր՝ որ հոլով են դրված։

Սոֆիևկան-ուղղական

Ադամ-ուղղական

Նապոլեոնի-սեռական

Սոֆյա-ուղղական

1. Կազմիր դղյակ, անուն, սպա, տարի բառերի հոգնակին։ Գրիր նաև նույն գոլականների հոլովումը։

Դղյակ-դղյակներ, անուն-անուններ, սպա-սպաներ, տարի-տարիներ

1. Գտիր դերանունները, որոշիր՝ որ տեսակի են։

մի-անորոշ դերանուն

ինչ-որ-անորոշ դերանուն

այդ-ցուցական դերանուն

նրանց-անձնական դերանուն

այնքան-ցուցական դերանուն

իր-անձնական դերանուն

1. Տեքստից գտիր գեղեցիկ, ճակատամարտ, պալատ, կոչել, վաղորդայն բառերի հոմանիշները։

գեղեցիկ-չնաշխարհիկ

ճակատամարտ-կռիվ

պալատ-դղյակ

կոչել-անվանել

վաղորդայն-լուսաբաց

1. Տեքստից գտիր երեք բարդ և երեք ածանցավոր բառ։

բարդ-ամերձ, բարձրաստիճան, աշխարհակալ

ածանցավոր-ելլենուհի, ամենաօրինական

1. Գտիր երեք հնչյունափոխված բառ, վերականգնիր անհնչյունափոխ ձևերը։

չնաշխարհիկ-չին

ամուսնացել-ամուսին

չտրտմի-տրտում

Սոֆիևկան քաղաքամերձ մի չնաշխարհիկ արվարձան էր՝ գողտրիկ դղյակով։ Մի ինչ-որ լեհ իշխան՝ Ադամ անունով, որ Նապոլեոնի կռիվներին մասնակցած բարձրաստիճան սպա էր, իննսուն տարի սրանից առաջ կառուցել է այդ դղյակը։ Աշխարհակալ Նապոլեոնի ճանապարհը փակելու համար կռվի ելած թուրք ենիչերիները ջարդվել էին, և նրանց փախուստի ժամանակ Ադամը թուրքի հարեմից մի հարճ էր փախցրել։ Հարճը մի հելլենուհի էր՝ Սոֆյա անունով։ Իշխանն այնքան էր սիրել Սոֆյային, որ ամենաօրինական ճանապարհով՝ հարսանիքով, ամուսնացել էր հետը, դղյակն անվանել Սոֆիևկա։ Դղյակը զարդարելով ու կահավորելով հունական դասական ոճով՝ ուզել էր իր սիրելին հայրենաբաղձությունից չտրտմի։
Ի՜նչ անմոռաց անակնկալ էր, երբ լուսաբացի աղջամուղջին պատշգամբ ելա՝ հիանալով վարդերից ստեղծված երփներանգ ուղեգորգով։

11.25.2019

1. Ստորև բերված տեքստում լրացրու բաց թողած տառերը։
2. Սրարշավ, կնքեցին, ձգելով, ընչացքը բառերի արմատները գրիր։

Սրարշավ- սուր, արշավ

Կնքեցին-կնիք

Ձգելով-ձիգ

Ընչացք֊ունչ

1. Ընդգծված բառերը ձևաբանական վերլուծության ենթարկիր։

Մի օր դղյակի դուռը բացվեց, և այնտեղից դուրս ելավ մի դեռատի պատանի՝ սրարշավ նժույգի վրա, ընտիր ասպազենով գոտևորված։ Նրա հետևից երկաթյա նիգերը կնքեցին երկփեղկ դարպասը։ Պատանին, վճիտ հայացքը շուրջը ձգելով, խթանեց նժույգը, սլացավ երկնահուպ լեռներով, անդնդախոր ձորերով, ոտքդ դրեց մարդկային աշխարհը։ Ինչպես մի փետուր, նա ընկավ հողմերի ու հեղեղների ամենակուլ բերանը։ Հյուրընկալվեց վայելքի տաճարներում, խմեց աստղափրփուր գինին, վայելեց խրախճանքներ ու խնջույքներ, անհագուրդ ըմբոշխնեց գեղեցիկ պարուհիների և ծեքծեքող գեղուհիների սերը։

Այսպես հոսեց կյանքը, ու երբ արծաթազօծվեցին նրա գեղեցիկ գլուխն ու ընչացքը, վերադարձավ ու անապաստան ճամփորդի պես բախեց դղյակի դուռը։ Սպասեց, սպասեց, և բացող չեղավ։ Բախեց նա վերստին, բայց, ավաղ, հավիտյան փակ էր դղյակի դուռը. նրան ոչ ոք չէր սպասում։

Մի-անորոշ դերանուն

Դուռը-գոյական, ուղղական, ան արտաքին, եզակի

Այնտեղից-ցուցական դերանուն

Ընտիր-ածական, որակական

Գոտևորված-հարակատար դերբայ, կրավորական, ածանցավոր

Երկաթյա-ածական, հարաբերական

Պատանին-գոյական, ուղղական, ու արտաքին, եզակի

Գինին- գոյական, հայցական, ու արտաքին, եզակի

Անհագուրդ-ածական, հարաբերական

Ծեքծեքող- ենթակայական դերբայ, չեզոք, պարզ

Վերդարձավ-բայ, սահմանական եղանակ, անցյալ կատարյալ, ներգործական, պարզ

Բացող-ենթակայական դերբյ, ներգործական, պարզ

Վերստին-վերաբերական

Ոչ ոք- ժխտական դերանուն

Չէր սպասում-բայ, սահմանական, անցյալ կատարյալ, չեզոք, պարզ

11.22.2019

Առաջադրանք. Գտի՛ր վերաբերականները.

Մի՞թե վերջին պոետն եմ ես,
Վերջին երգիչն իմ երկրի,
Մա՞հն է արդյոք, թե նի՞նջը քեզ
Պատել, պայծառ Նաիրի։

Վտարանդի, երկրում աղոտ,
Լուսեղ, քեզ եմ երազում,
Եվ հնչում է, որպես աղոթք
Արքայական քո լեզուն։

Հնչում է միշտ խոր ու պայծառ,
Եվ խոցում է, և այրում,
Արդյոք բոցե վարդե՞րդ են վառ,
Թե՞ վերքերն իմ հրահրուն։

Ահով ահա կանչում եմ քեզ
Ցոլա, ցնորք Նաիրի՛, —
Մի՞թե վերջին պոետն եմ ես,
Վերջին երգիչն իմ երկրի…

Ձայնարկություն՝ զգացմունք, կոչ, նմանաձայնություն արտահայտհող բառեր.

ա՜, ա՜խ, է՜հ, հե՜յ, տո՛, ուռա՜, վա՞յ, ջու-ջու, փըխկ, խըշշ, հո, դե…

Առաջադրանք. տեքստից գտիր վերաբերականներն ու ձայնարկությունները.

— Էդ հո էշն է,— խոսեց քեռի Անդրիասը։— Գելն էշի հետ խաղում է, խաղում ու ականջներն իրեն քաշում, առաջը փախսը հարում։ Էշն ընկնում է ետևիցը, իբրև թե հալածում է։ Էսպես հեռացնում է, հասցնում մի ապահով տեղ ու ետ դառնում ուտում․․․ Դրա համար էլ ասում են՝ «Իշի գերեզմանը գիլի փորն է»։
— Ոչխարն էլ է գիլի ետևիցն ընկնում,— նկատեց մի ուրիշը։
— Հենց գելն էլ էդ երկուսին՝ էշին ու ոչխարին, ամենից շատ է սիրում։
— Իսկ ամենից քիչ մոտենում է խոզին ու գոմշին։
— Բա իծի՞ն։
— Պա՜, իծի բանը ծիծաղ է։ Խամ գելն իծին բռնած ժամանակը՝ էծը էնպես է ճղղում, որ գելը թող է անում, փախչում։
— Բայց մի՞թե գելն էդքան անվախ ու համարձակ մոտենում է գյուղին,— հարց տվի ես։

11.20.2019

Առաջադրանք. 

1. Գտիր շաղկապները, որոշիր՝ համադասական են թե ստորադասական։ Որոշիր նաև թե ինչ են շաղկտապել. բառե՞ր, նախադասություննե՞ր։

Որ-ստորադասական, կապում է նախադասություն

Բայց-համադասական, մենադիր, կապում է նախադասություն

և-համադասական, մենադիր, կապում է նախադասություն

Ու-համադասական, մենադիր, կապում է բառ
Կամ-համադասական, մենադիր, կապում է նախադասություն
Ու-համադասական, մենադիր, կապում է նախադասություն

Իսկ-համադասական, մենադիր, կապում է նախադասություն

Թեկուզ և-համադասական, մենադիր, կապում է նախադասություն
Եթե-ստորադասական, կապում է նախադասություն

1. Ընդգծված բառերը ձևաբանորեն վերլուծիր։

Հաճի-գոյական, ուղղական, ի արտաքին

մեծ-ածական, որակական, դրական

առջև-կապ, հետադրություն

Աղջկա-գոյական, սեռական, ա այլաձև արտաքին հոլովու

Հուզված-դերբայ, հարակատար դերբայ, կրավորական, ածանցավոր

Դուրս-տեղի մակբայ

Այս-ցուցական դերանուն

Նրանք-անձնական դերանուն, հոգնակի

Շողոյին-գոյական, տրական, ի արտաքին

Դուրս գա-բայ, ըղձական, չեզոք, պարզ

Սենյակից-գոյական, բացառական, ի արտաքին

Չանհանգստացնեն-բայ, ըղձական, չեզոք, ածանցավոր
Խաղաղ-ածական, որակական, դրական
Կար-բայ, սահմանական եղանակ, չեզոք, պարզ
Մի-անորոշ դերանուն
Դրած-դերբայ, հարակատար դերբայ, ներգործական, ածանցավոր
Լվանալուց-դերբայ, անորոշ դերբայ
Անվրդով-ձևի մակբայ
Պատմում էին-բայ, սահմանական եղանակ, ներգործական, պարզ
Այսօր-ժամանակի մակբայ
Վաթսուն-թվական, քանակական
Պետք է քանդվեր-բայ, հարկադրական, կրավորական, ածանցավոր
Խեղդվողը-անդեմ բայ, ենթակայական, կրավորական, ածանցավոր
Անցած-դերբայ, հարակատար դերբայ
Այնպես-ցուցական դերանուն
Հանգիստ-ածական, որակական
Կողքին-տեղի մակբայ
Ձմեռ-գոյական, ուղղական, վա արտաքին հոլովում
Պես-կապ, հետադրություն
Ինչպե՞ս-հարցական դերանուն
Իբրև-կապ, նախադրություն




Հաճիի աղայի մեծ հարսը բերեց կապույտ փռոցը, փռեց մինդարի առջև, կապերտի վրա, առավ աղջկա ձեռքից սուրճը, որ դնի փռոցի վրա։ Բայց Հաճի աղան մռութը կախ, հուզված և դժկամ՝ ձեռքով արավ, որ սուրճը տանեն դուրս։ Այս արդեն այնպես ազդեց հարսին ու աղջկան, որ նրանք խորտակված իրար նայեցին, կարծես երկրի հաստատությունը խախտվեց։ Հաճի աղան սուրճը չխմի՜,..

Մեծ հարսը ձեռքով արավ Շողոյին, որ դուրս գա, ինքն էլ դուրս ելավ՝ ինչպես հիվանդի սենյակից, որ չանհանգստացնեն նրան։

Հաճի աղան գնաց, ծալապատիկ նստեց մինդարին և թթվեց։ Մտքերով շփոթված հայացքը գցեց իր տան սարք ու կարգին, կարծես օտարական լիներ։ Սենյակը խաղաղ էր։ Մինդարները, մութաքաները, խալիները իրենց տեղից այնպես հարազատ և դաշն խաղաղությամբ նայում էին Հաճի աղային, և այնպիսի մի հաստատունություն կար այդ առարկաների մեջ, որ կարծես ոչ մի զորություն խախտել չէր կարող։ Տարօրինակ թվաց մի վայրկյան այն խռովությունը, որ ընկել էր իր սիրտը, և պատուհաններում հանգիստ դրած այն ծաղկի փայտե թաղարները, որ հաճախ լվանալուց ճերմակել՝ փայլում էին, կամ սենյակի երեք պատերի տակով փռած մինդարներն ու պատերին կպցրած երկար բարձերը անվրդով պատմում էին խաղաղ հրավերքների, ուրախ հարսանիքների, անխռով օրերի մասին։
Եվ այդ բոլորը ահա այսօր անհաստատ բաներ էին։ Այսօր իսկ կարող էին այդ ամենը լքվել… Դեռ տասը տարեկան հասակից իր հոր հետ ճամփորդելով «քրդերն ու թուրքերը», նրանց հետ առևտուր անելով՝ ահա վաթսուն տարի է տուն է շինում Հաճի աղան։ Եվ հիսուն տարի կանոնավոր ժամացույցի պես խաղաղ չքչքացել է նրա երջանիկ տունը և ահա այսօր պետք է քանդվեր։ Եվ ինչպես ջրում խեղդվողը հանկարծակի արագությամբ հիշում է իր անցած կյանքի մանրամասները, այնպես Հաճի աղան հիշեց իր անցյալը, ինչպես հանգիստ քուն դրեց և թաղեց հանգուցյալ հոր կողքին իր մորը, հիշեց 1877-ի պատերազմը, որ նրա համար անցավ իբրև իրեն չվերաբերող մի փոթորիկ… միտքը բերեց, ինչպես երեսուն տարեկան երիտասարդ իր կնոջը տարավ Երուսաղեմ… ինչպես այնուհետև ձմեռ, գարուն նրա տանը տոն էր ու հարսանիք, նրա կյանքը առևտուր էր, ապրանք ու հարստություն։ Հետո որդիները եկան հասան, ամուսնացան, բեղմնավորվեցին։ Ամեն, ամեն ինչ եկավ իր կարգով ու եղավ, կարծես այդպես էլ պարտավոր էր լինելու, Հաճի աղան վանքի պես տան տեր դառավ, և այդ տունը այսօր քանդվում էր։

Ի՜ր տունը, հի՜ն տունը։ Արյունը գլուխը խփեց։ Ի՞նչպես, իր ընտանիքը, հարստությունը, այդ նույնքան հիմնավոր բանը, որքան ինքը՝ աշխարհքի հաստատությունը…

Եվ Հաճի աղան, իբրև փորձված մարդ՝ իսկույն հարմարվեց կենսական իմաստության. որոշեց խիստ ու հրամայական մի կարգ ազատել ամենակարևորը, իսկ եթե այդ չեղավ՝ կարևորագույնը։ Վճռեց ու դաժանացավ.— ամեն ինչ անել, ամեն խստություն գործ դնել, անգթանալ, թեկուզ և ստորանալ, բայց փրկել այդ կարևորագույնը՝ իր տունը, իսկ եթե այդ չեղավ իր անձը։

18.11.2019

ԱՌԱՋԱԴՐԱՆՔ

Կարդա պատմվածքը։ Դուրս գրիր.

1. Կապերը, որոշիր՝ հետադրություն են, թե նախադրություն, որ հոլովի բառի հետ են օգտագործվել.

Հետո-հետադրություն, բացառական

Առաջ-հետադրություն, սեռական

Առանց-նախադրություն, սեռական

Որպես-նախադրություն, ուղղական

Մինչև-նախադրություն, ուղղական

Հանուն-նախադրությւն, սեռական

Մասին-հետադրություն, սեռական

Հակառակ-հետադրություն, տրական
Տակ-հետադրություն, սեռական

Մոտ-հետադրություն, սեռական

Հետ-հետադրություն, տրական

Մեջ-հետադրություն, սեռական 
Չնայած-նախադրություն, բացառական
Նկատմամբ-հետադրություն, սեռական
Համար-հետադրություն, սեռական
Վրա-հետադրություն, սեռական

1. մակբայները, որոշիր տեսակները.

Խաղաղ – ձևի մակբայ

Սիրով – ձևի մակբայ

Հանկարծ – ձևի մակբայ

Անշարժ – ձևի մակբայ

Դժվար – ձևի մակբայ

Սոսկալի – ձևի մակբայ

1. գտիր սահմանական, հրամայական, ըղձական, ենթադրական և հարկադրական եղանակների մեկական բայ, որոշիր դրանց դեմքը, թիվը, ժամանակը, սեռը, կազմությունը

Երդվում եմ-սահմանական եղանակ, առաջին դեմք, եզակի, ներկա, չեզոք, պարզ

Լսեք-հրամայական եղանակ, երկրորդ դեմք, հոգնակի, ներկա, ներգործական, պարզ

Վտանգի-ըղձական եղանակ, երրորդ դեմք, եզակի, ապառնի, ներգոծական, պարզ

Կհանեմ-ենթադրական եղանակ, առաջին դեմք, եզակի, ապառնի, ներգործական, պարզ
Պիտի հաջորդի-հարկադրական եղանակ, երրորդ դեմք, եզակի, ապառնի, չեզոք, պարզ

11.13.2019

Առաջադրանք

Տրված տեքստից գտիր մակբայները, որոշիր տեսակները.

Գետակի վրա
Թեքվել ուռին.
Ու նայում է լուռ
Վազող ջրերին: —
…Երազ – աշխարհում
Ամեն բան հավետ
Գալիս է, գնում
Ու ցնդում անհետ:
Եվ գլուխը կախ`
Նա լաց է լինում.-
Ջրերը ուրախ`
Գալիս են, գնում…

ուրախ-ձևի մակբայ
լուռ- ձևի մակբայ
հավետ- ժամանակի մակբայ
անհետ- ձևի մակբայ

Լրացրու բաց թողած տառերը, գտիր

1. մակբայները, որոշիր տեսակները

դույզն-ինչ-քանակի մակբայ

մտասույզ-ձևի մակբայ

ինքնամփոփ-ձևի մակբայ

կցկտուր-ձևի մակբայ

1. ածականները, որոշիր տեսակները

արիասիրտ-հարաբերական 

անմատչելի-հարաբերական

կորնթարդ- հարաբերական

բրգաձև-հարաբերական

ահռելի-որակական

օրհասական-հարաբերական

անօրեն-հարաբերական

ամբարտավան-որակական, դրական

խրոխտ-որակական, դրական

հյութիչ-հարաբերական

անառիկ-հարաբերական

առյուծասիրտ-հարաբերականշ

սևեռուն-հարաբերական

ակնդետ-հարաբերական

ընդոստ-հարաբերական

1. բայերը, որոշիր հատկանիշները։

չէին կասկածում-դիմավոր, ներգործական, պարզ, երրորդ դեմք, հոգնակի, սահմանական եղանակ, անցյալ

հայթհայթել էին-դիմավոր, չեզոք, պարզ, երրորդ դեմք, հոգնակի, սահմանական եղանակ, անցյալ
չէին դադարում-դիմավոր, չեզոք, պարզ, երրորդ դեմք, հոգնակի, սահմանական եղանակ, անցյալ
նախապատրաստվելու-ե խոնարհում, կրավորական, ածանցավոր, անորոշ
ցնդեցին-դիմավոր, չեզոք, պարզ, երրորդ դեմք, հոգնակի, սահմանական եղանակ, անցյալ
գրավելու--ե խոնարհում, կրավորական, ածանցավոր, անորոշ
անցավ-երրորդ դեմք, եզակի, սահմանական եղանակ, անցյալ, ածանցավոր, չեզոք, անցյալ կատարյալ
անելով-ե խոնարհում, չեզոք, պարզ, անորոշ
հետևում էր-դիմավոր, չեզոք, պարզ, երրորդ դեմք, եզակի, սահմանական եղանակ, անցյալ
ծրագրում էր-դիմավոր, չեզոք, պարզ, երրորդ դեմք, եզակի, սահմանական եղանակ, անցյալ
լարել-անդեմ, ե խոնարհում, ներգործական, պարզ, անորոշ
բերելու-ե խոնարհում, ներգործական, պարզ, անորոշ
մռլտաց- դիմավոր, չեզոք, պարզ, երրորդ դեմք, եզակի, սահմանական եղանակ, անցյալ
կանգեց-դիմավոր, չեզոք, պարզ, երրորդ դեմք, եզակի, սահմանական եղանակ, անցյալ
կարգադրեց-դիմավոր, չեզոք, պարզ, երրորդ դեմք, եզակի, սահմանական եղանակ, անցյալ
ուղարկել-ե խոնարհում, ներգործական, պարզ, անորոշ
երևաց-դիմավոր, չեզոք, պարզ, երրորդ դեմք, եզակի, սահմանական եղանակ, անցյալ
բերեց-դիմավոր, ներգործական,  պարզ, երրորդ դեմք, եզակի, սահմանական եղանակ, անցյալ
շարժվում են-դիմավոր, կրավորական, ածանցավոր, երրորդ դեմք, հոգնակի, սահմանական եղանակ, ներկա
որոշեց-դիմավոր, չեզոք, պարզ, երրորդ դեմք, եզակի, սահմանական եղանակ, անցյալ
կտրել-ե խոնարհում, ներգործական, պարզ, անորոշ
կասեցնելով-ե խոնարհում, չեզոք, պարզ, անորոշ

Արիասիրտ հալիձորցիները դույզն-ինչ չէին կասկածում, որ անմատչելի և կորնթարդ ու բրգաձև լեռների միջև ծվարարծ իրենց արծվաբույնը անառիկ է ու անընկճելի։ Նրանք նախորոք հայթայթել էին այն ամենը, ինչ որ անհրաժեշտ էր. խոտի ու մացառի խրձեր, եռացրած ջրով կաթսաներ. ահռելի որձաքարեր։ Զօրուգիշեր չէին դադարում օրհասական գոտեմարտին ըստ արժանվույն նախապատրաստվելու ձեռնարկումները։ Հօդս ցնդեցին անօրեն ու ամբարտավան թշնամու՝ մեր խրոխտ ամրոցը ճրագալույսին անակնկալ հարձակումով գրավելու բոլոր ճիգերը։ Թշնամին անցավ հյութիչ պաշարման արյունաքամ անելով Հալիձորը անառիկ արծվաբույնը։
Առյուծասիրտ Մխիթարը՝ այծենակաչը ուսին, սևեռուն ու ակնդետ հայացքով հետևում էր անցուդարձին։ Մտասույզ ու ինքնամփոփ նստած՝ նա ծրագրում էր որոգայթներ լարել՝ հակառակորդին հանկարծակիի բերելու նպատակով։ Նա կցկտուր ինչ-որ բան մռլտաց, ապա ընդոստ շարժումով ոտքի կանգնեց,  կարգադրեց ճեպընթաց սուրհանդակ ուղարկել Տաթև՝ Բայանդուր իշխանի մոտ։ Նոր էր Բայանդուր իշխանը իր կտրիճներով դուրս եկել Տաթևից, երբ  երևաց գուժկանն ու լուր բերեց, որ թուրքերը շարժվում են Արարատի կողմից։ Իշխանը որոշեց կտրել ասկյարների ճանապարհը՝ կասեցնելով նրանց առաջընթացը։

11.11.2019

Առաջադրանքներ

1․Լրացրու բաց թողած տառերը։

Կորիոլանն ապստամբեց. նա հարձակվեց Հռոմի վրա՝ հռոմեացիներին ստիպելով փախչել։
Նա արհամարհեց ու մերժեց ծերակույտին։ Երբ երևաց մայրը, Կորիոլանն ընդառաջ գնաց՝ գրկախառնվելու, բայց հուզախռով մայրը բացականչեց դողդոջուն ձայնով, ընդհատ բառերով.
— Հեռո՛ւ մնա ինձանից։ Դեռ պիտի տեսնեմ՝ արդյոք որդո՞ւս մոտ եմ եկել, թե թշնամուս։ Մի՞թե ծնել ու սնել եմ, որ քեզ ապստամբ տեսնեմ։
Մոր խոսքերը որդու սիրտը շանթահարեցին։ Սարսռաց որդին, և զայրույթն անցավ՝        մակընթացությունից փոխվելով տեղատվության։ Մոր գիրկն ընկավ աննկուն ու անընկճելի զորավարը։
Եվ կտրիճ զավակը, հակառակորդի ձեռքը հանձնվելով, սրախողխող եղավ։

2․Գտիր դիմավոր բայերը, որոշիր դեմքը, թիվը, եղանակը, ժամանակը, ժամանակային ձևը, սեռը, կազմությունը։

ապստամբեց-երրորդ դեմք, եզակի, սահմանական եղանակ, անցյալ, պարզ, չեզոք, անցյալ կատարյալ

հարձակվեց-երրորդ դեմք, եզակի, սահմանական եղանակ, անցյալ, պարզ, կրավորական, անցյալ կատարյալ

արհամարհեց-երրորդ դեմք, եզակի, սահմանական եղանակ, անցյալ, պարզ, ներգործական, անցյալ կատարյալ

մերժեց-երրորդ դեմք, եզակի, սահմանական եղանակ, անցյալ, պարզ, ներգործական, անցյալ կատարյալ

երևաց-երրորդ դեմք, եզակի, սահմանական եղանակ, անցյալ, պարզ, չեզոք, անցյալ կատարյալ

գնաց-երրորդ դեմք, եզակի, սահմանական եղանակ, անցյալ, պարզ, չեզոք, անցյալ կատարյալ

բացականչեց-երրորդ դեմք, եզակի, սահմանական եղանակ, անցյալ, պարզ, չեզոք, անցյալ կատարյալ

հեռո՛ւ մնա-երկրորդ դեմք, եզակի, հրամայական եղանակ, ներկա, պարզ, չեզոք, ներկա

պիտի տեսնեմ-առաջին դեմք, եզակի, հարկադրական եղանակ, ապառնի, պարզ, ներգործական

եկել եմ-առաջին դեմք, եզակի, սահմանական եղանակ, անցյալ, պարզ, կրավորական, վաղակատար ներկա

սնել եմ-առաջին դեմք, եզակի, սահմանական եղանակ, անցյալ, պարզ, կրավորական, վաղակատար ներկա

ծնել եմ-առաջին դեմք, եզակի, սահմանական եղանակ, անցյալ, պարզ, կրավորական, վաղակատար ներկա

տեսնեմ-առաջին դեմք, եզակի, ըղձական եղանակ, ապառնի, ածանցավոր, ներգործական

շանթահարեցին-երրորդ դեմք, հոգնակի, սահմանական եղանակ, անցյալ, պարզ, ներգործական, անցյալ կատարյալ

սարսռաց-երրորդ դեմք, եզակի, սահմանական եղանակ, անցյալ, պարզ, չեզոք, անցյալ կատարյալ

անցավ-երրորդ դեմք, եզակի, սահմանական եղանակ, անցյալ, ածանցավոր, չեզոք, անցյալ կատարյալ

ընկավ-երրորդ դեմք, եզակի, սահմանական եղանակ, անցյալ, պարզ, չեզոք, անցյալ կատարյալ

եղավ-երրորդ դեմք, եզակի, սահմանական եղանակ, անցյալ, պարզ, չեզոք, անցյալ կատարյալ

3․Գտիր անդեմ բայերը, որոշիր խոնարհումը, դերբայական ձև, սեռը, կազմությունը։

ստիպելով-ե խոնարհում, ներգործական, պարզ, անորոշ
փախչել-ե խոնարհում, չեզոք, ածանցավոր, անորոշ
գրկախառնվելու-ե խոնարհում, կրավորական, ածանցավոր, անորոշ
հանձնվելով-ե խոնարհում, կրավորական, ածանցավոր, անորոշ

4․Գտիր դերանունները, որոշիր տեսակները։

նա-անձնական դերանուն
երբ-հարաբերական դերանուն
քեզ-անձնական դերանուն

5․Գտիր ածականները, որոշիր տեսակները։

դողդոջուն-հարաբերական
աննկուն-հարաբերական
անընկճելի-որակական, դրական
կտրիճ-որակական, դրական

6․Տեքստից  գտիր 3-ական բարդ, ածանցավոր և պարզ բառեր։

բարդ-ծերակույտ, հուզախռով, սրախողխող
ածանցավոր-հակառակորդ, աննկուն, անընկճելի
պարզ-մայր, որդի, գիրկ

7․Գտիր հնչյունափոխված բառերը (6 բառ) և վերականգնիր անհնչյունափոխ ձևը։

գրկախառնվելու-գիրկ
հուզախռով-հույզ
սարսռաց-սարսուռ
ծնել-ծին
սնել-սուն
տեղատվություն-տու

11.08.2019

Հայոց լեզու

1. Լրացրու բաց թողած տառերը։
2. Գտիր բայերը, որոշիր դրանց հատկանիշները (դիմավոր է, թե անդեմ, եթե անդեմ է, որ դերբայն է, որ սեռի է, կազմությունը, եթե դիմավոր է, դեմքը, թիվը, եղանակը, ժամանակը, ժամանակայի ձևը։ Եթե պակասավոր կամ անկանոն է, նշիր նաև դա)։

ելավ-դիմավոր, չեզոք, ածանցավոր, երրորդ դեմք, եզակի, սահմանական եղանակ, անցյալ, պարզ, անկանոն

նայեց-դիմավոր, ներգործական, պարզ, երրորդ դեմք, եզակի, սահմանական եղանակ, անցյալ, պարզ 

քնած էր-դիմավոր, չեզոք, պարզ, երրորդ դեմք, եզակի, սահմանական եղանակ, անցյալ, բաղադրյալ

հրում էր-դիմավոր, չեզոք, պարզ, երրորդ դեմք, եզակի, սահմանական եղանակ, անցյալ, բաղադրյալ

գնա՛-դիմավոր, չեզոք, պարզ, երկրորդ դեմք, եզակի, հրամայական եղանակ, ներկա, պարզ, 

հրամայում էր-դիմավոր, չեզոք, պարզ, երրորդ դեմք, եզակի, սահմանական եղանակ, անցյալ, բաղադրյալ 

երգում էր-դիմավոր, ներգործական, պարզ, երրորդ դեմք, եզակի, սահմանական եղանակ, անցյալ, բաղադրյալ

շողշողում էր-դիմավոր, չեզոք, պարզ, երրորդ դեմք, եզակի, սահմանական եղանակ, անցյալ, բաղադրյալ

թվում էր-դիմավոր, չեզոք, պարզ, երրորդ դեմք, եզակի, սահմանական եղանակ, անցյալ, բաղադրյալ

նայում էին-դիմավոր, ներգործական, պարզ, երրորդ դեմք, հոգնակի, սահմանական եղանակ, անցյալ, բաղադրյալ

նայում էր-դիմավոր, ներգործական, պարզ, երրորդ դեմք, եզակի, սահմանական եղանակ, անցյալ, բաղադրյալ

մտավ-դիմավոր, չեզոք, ածանցավոր, երրորդ դեմք, եզակի, սահմանական եղանակ, անցյալ, պարզ

հասավ-դիմավոր, չեզոք, ածանցավոր, երրորդ դեմք, եզակի, սահմանական եղանակ, անցյալ, պարզ

սկսեցին-դիմավոր, ներգործական, պարզ, երրորդ դեմք, հոգնակի, սահմանական եղանակ, անցյալ, պարզ

լիներ-դիմավոր, չեզոք, պարզ, երրորդ դեմք, եզակի, ըղձական եղանակ, ապառնի, պարզ, անկանոն

հետ դառնալ-անդեմ, չեզոք, պարզ, անկանոն

չէր լինի-դիմավոր, չեզոք, պարզ, երրորդ դեմք, եզակի, պայմանական եղանակ, անցյալ, բաղադրյալ, անկանոն

թրթռացող-անդեմ, չեզոք, պարզ

ճեղքեց-դիմավոր, ներգործական, պարզ, երրորդ դեմք, եզակի, սահմանական եղանակ, անցյալ, պարզ

պսպղում էր-դիմավոր, չեզոք, պարզ, երրորդ դեմք, եզակի, սահմանական եղանակ, անցյալ, բաղադրյալ

փայլում էր-դիմավոր, չեզոք, պարզ, երրորդ դեմք, եզակի, սահմանական եղանակ, անցյալ, բաղադրյալ

արձակում էր-դիմավոր, ներգործական, պարզ, երրորդ դեմք, եզակի, սահմանական եղանակ, անցյալ, բաղադրյալ

չպիտի հետ դառնա-դիմավոր, չեզոք, ածանցավոր, երրորդ դեմք, եզակի, պայմանական եղանակ, ապառնի, պարզ, անկանոն

շշնջալով-անդեմ, չեզոք, պարզ

թափելով-անդեմ, ներգործական, պարզ

Տեքստ

Առաքելը անհողդողդ կամքով ոտքի ելավ ու նայեց շուրջը. աշխարհն անդորր նիրհի մեջ քնած էր. ոչ մի ձայն, ոչ մի ծպտուն։ Իսկ մի աներևույթ ուժ նրան հրում էր առաջ՝ դեպի Արաքսի փրփռադեզ ալիքները։ Ձայնը հրամայում էր՝ գնա՛, Առաքել։ Գետը մեղմահնչուն երգում էր, շողշողում լուսնի տակ։ Նրան թվում էր՝ հազար-հազար աչքեր աստղերի նման նայում էին իրեն բարձունքից, որին այնքան կարոտով միշտ նայում էր։

Մտավ գետը։ Սառը ջուրը հասավ մինչև գոտկատեղը, սարսռաց։ Ատամներն սկսեցին կափկափել, ասես դողէրոցքի մեջ լիներ։ Արդեն հետ դառնալ չէր լինի, և նա թրթռացող սրտով ճեղքեց ջուրն ու անմռունչ հասավ գետի մեջտեղը։ Պսպղում, փայլփլում էր ջուրը, թույլ     ճողփյուն արձակում նրա ձեռքերի տարուբերումից։

-Մարդ կես ճանապարհից չպիտի հետ դառնա,- շշնջալով գոտեպնդեց նա իրեն ու ճիգ թափելով հասավ մյուս ափը։

11.06.2019

Անկանոն և պակասավոր բայեր՝ որոնք չունեն բոլոր ձևերը կամ կազմում է օրինաչափությունից շեղված ձևեր։

1. Ժամանակակից արևելահայ գրական լեզվում կա խոնարհման ընդհանուր կանոններից շեղվող շուրջ 19 բայ` առնել, ասել, բանալ, բերել, գալ, դառնալ, դնել, զարկել, ելնել, թողնել, լալ, լինել, կենալ, տալ, տանել, տեսնել, ուտել, անել:
2. Պակասավոր բայերն են՝ եմ (օժանդակ), կամ, գիտեմ, ունեմ, արժեմ, կարող եմ, ցանկալ, հուսալ, լվալ։

Առաջադրանք

1. Տրված բանաստեղծությունից գտիր բայերը, որոշիր հատկանիշները (խոնարհում, սեռ, կազմություն, եղանակ, ժամանակ, ժամանակային ձև, դեմք, թիվ)

թողած-ե խոնարհում, ներգործական, ածանցավոր, հարակատար դերբայ

շինված-ե խոնարհում, կրավորական, ածանցավոր, հարակատար դերբայ

չասած-ե խոնարհում, ներգործական, պարզ, հարակատար դերբայ

կենում են-ա խոնարհում, չեզոք, ածանցավոր, երրորդ դեմք, հոգնակի,  ներկա, սահմանական եղանակ, բաղադրյալ

աղմկում է-ե խոնարհում, չեզոք, պարզ,սահմանական եղանակ, բաղադրյալ, երրորդ դեմք, եզակի

կասի-ե խոնարհում, ներգործական, պարզ, պայմանական եղանակ, ապառնի,  երրորդ դեմք, եզակի, պարզ

շինված են-ե խոնարհում, կրավորական, ածանցավոր, սահմանական եղանակ, ներկա,  երրորդ դեմք, հոգնակի, բաղադրյալ

բացված-ե խոնարհում, կրավորական, ածանցավոր, հարակատար դերբայ

լցված-ե խոնարհում, կրավորական, ածանցավոր, հարակատար դերբայ

կուզե-ե խոնարհում, չեզոք, պարզ, պայմանական, ապառնի, պարզ , երրորդ դեմք, եզակի

պիտի գնամ-ա խոնարհում, չեզոք, պարզ, հարկադրական, պարզ, առաջին դեմք, եզակի, ապառնի

հեռանամ-ա խոնարհում, ներգործական, ածանցավոր, ըղձական, պարզ, ապառնի, առաջին դեմք, եզակի

տեսնեք-ե խոնարհում, ներգործական, ածանցավոր, ըղձական, պարզ, ապառնի, երրորդ դեմք, հոգնակի

ասեք-ե խոնարհում, ներգործական, պարզ, ըղձական, պարզ, ապառնի, երրորդ դեմք, հոգնակի

1. Բանաստեղծությունից դուրս գրիր պակասավոր և անկանոն բայերը, որոշիր՝ պակասավոր են, թե անկանոն։

եմ-պակասավոր

թողնել-անկանոն

ասել-անկանոն

ուզել-անկանոն

1. Տաղ անձնական

   Թողած Կարսում, գետի ափին, տունս՝ շինված անտաշ քարով,
   Կարսը թողած, Կարսի այգին ու հայրենի երկինքը մով
   Եվ Կարինե Քոթանճյանին անգամ չասած մնաս բարով―
   Ա՜նց եմ կենում հիմա օտար քաղաքների ճանապարհով:

   Անց եմ կենում, շուրջս-մարդիկ, շուրջս դեմքեր հազա՜ր-հազա՜ր.
   Շուրջս աշխարհն է աղմկում, մարդկային կյանքն անհավասար.
   Եվ ո՞վ կասի՝ ինչո՞ւ ես դու, և ով կասի, թե ո՞ւր հասար,―
   Դեմքերը, ախ, բութ են այնպես՝ կարծես շինված են տապարով:

   Գորշ, տաղտկալի ու խելագար երգ է կարծես այս կյանքը մի.
   Ինչ-որ մեկի սրտում բացված- վերք է կարծես այս կյանքը մի.
   Եվ ո՞ւմ համար- էլ ո՞ւմ համար կարոտակեզ երգե հիմի
   Սիրտս՝ լցված տարիների սեղմ արճիճով ու կապարով:

   Բայց շուրջս թող որքան կուզե աշխարհը այս խնդա, ցնդի―
   Ես- հաշմանդամ ու խելագար ու հավիտյան վտարանդի՜
   Դեպի երկինք պիտի գնամ, դեպի եզերքը Ամենտի―
   Իմ բարձր, հին ու աստղային երազների ճանապարհով…

   Ու էլ ամե’ն մեղքի համար սիրտս հիմա ունի ներում.
   Պիտի անդարձ ես հեռանամ, պիտի գնամ՝ ա’չքս հեռուն.
   Թե Կարինե Քոթանճյանին տեսնեք Կարսի փողոցներում―
   Ասե’ք նրան՝ Չարենցն ասավ- մնաս բարո՜վ, մնաս բարո՜վ…

11.04.2019

1. «Պատրանք» տեքստից գտիր մեկական բայ սահմանական եղանակի վաղակատար ներկա, անկատար անցյալ, անցյալ կատարյալ ժամանակաձևերով։

վաղակատար ներկա-եղել է

անկատար անցյալ-վաստակում էր

անցյալ կատարյալ-պարզվեց

1. Գտիր դերբայները, որոշիր՝ որ դերբայներն են, եթե անորոշն է, որ հոլովով է։

խաբվել-անորոշ դերբայ,ուղղական, պատմելու-անորոշ դերբայ, սեռական, քնած-հարակատար դերբայ, ունենալ-անորշ դերբայ, ուղղական, գտնելու-անորոշ դերբայ, սեռական, պաշտպանվելու-անորոշ դերբայ, սեռական, լքված-հարակատար դերբայ, սառած-հարակատար դերբայ, բռնած-հարակատար դերբայ

1. Գտիր դերանունները, որոշիր տեսակը, եթե հոլովված են, նաև հոլովը։

նրան-անձնական,տրական, նրա-անձնական, սեռական, իր-անձնական, սեռական, նա-անձնական, ուղղական, մի-անորոշ, այսպես-ցուցական, այն-ցուցական, որի-հարաբերական, սեռական հոլով, որ-հարաբերական, ով-հարաբերական, ուղղական